Warsztaty FIW-04/2009

W dniach 5-7 listopada 2009 r. odbyły się czwarte warsztaty z dochodzeń popożarowych FIW 04/2009. Gospodarzami warsztatów były Komenda Powiatowa PSP w Łobzie (woj. zachodniopomorskie), szkoła MSB College w Revinge (Szwecja) oraz jednostka straży pożarnej w Lund (Szwecja).

Tematyką warsztatów były pożary kominowe oraz kominków i organizacja szkolenia z dochodzeń popożarowych w Szwecji.

Pożary kominów i kominków opalanych paliwem stałym

Inspiracją tematyki czwartego spotkania ekspertów z zakresu dochodzeń popożarowych był wzrost ilości pożarów kominowych oraz kominków w budynkach mieszkalnych. Moda na alternatywne źródła ogrzewania współczesnych domów spowodowała powrót pieców oraz kominków do współcześnie budowanych domów i mieszkań. Kominki są obecnie postrzegane nie tylko jako alternatywne źródło ogrzewania nowoczesnego domu, ale również są wyrazem ekstrawagancji, dobrego gustu, są centralnym elementem wystroju współczesnego wnętrza. Czasami są elementem sentymentalnego powrotu do dzieciństwa, do rodzinnego domu, gdzie piec przygarniał wieczorami do jednego pomieszczenia całą rodzinę a zapach palonego węgla i drewna kojarzył się z przyjemnym ciepłem i więzią rodzinną.

Szacuje się, że każdego roku w Polsce montuje się około 100 tys. nowych kominków, wolno stojących żeliwnych piecyków i pieców. Czy wszystkie są bezpieczne?

Niestety powrót do wspomnień czasami okupiony jest wysoką ceną. Statystyki z ostatnich lat wskazują na znaczący wzrost ilości pożarów kominowych oraz kominków w budynkach mieszkalnych. Oprócz pożarów, częstą przyczyną śmierci mieszkańców jest również “cichy zabójca” – bezwonny tlenek węgla, który powstaje przy nieprawidłowych warunkach spalania opału w kominku. Dla przykładu tylko w województwie zachodniopomorskim na przestrzeni ostatnich pięciu lat zaobserwowano znaczący wzrost ilości pożarów. Pokazuje to zestawienie statystyczne z ostatnich pięciu lat (Rys.1, 2). Tragiczne pożary odnotowuje się nie tylko w zimnych miesiącach roku, ale również i latem. Statystkę pożarów kominowych w ostatnim pięcioleciu przedstawił uczestnikom warsztatów mł. bryg. mgr inż. Witold Masztalerz z Wydziału Kontrolno-Rozpoznawczego KW PSP w Szczecinie.

Współczesne konstrukcje przewodów dymowych

Konstrukcje przewodów odprowadzających spaliny z palenisk ewoluują podobnie jak i konstrukcje współczesnych pieców i kominków. Większa sprawność cieplna, niższa temperatura spalin i dymu powodują zmiany w technologii materiałów oraz konstrukcji przewodów dymowych i kominów. Ze specyfiką tych zmian oraz najnowszymi rozwiązaniami technologicznymi zapoznał uczestników warsztatów p. Krzysztof Małecki – przedstawiciel Roosens Betons Polska Sp. z o.o.

Przyczyny pożarów kominków

Najczęstsze przyczyny pożarów kominków to:

• błędy oraz niestaranność wykonawcy podczas montażu i zabudowy kominków
• nieprawidłowe wyprowadzenie przewodów dymowych
• stosowanie materiałów zastępczych
• eksploatacja kominka niezgodna z jego przeznaczeniem, w tym głównie używanie niewłaściwego opału.

W ostatnich latach coraz więcej domów mieszkalnych wykonuje się z elementów drewnianych. W tego typu obiektach nieprawidłowe wyprowadzenie przewodów dymowych z kominka, prowadzenie przewodów wewnątrz konstrukcji ścian może przyczynić się do szybkiego rozprzestrzenienia się pożaru. Niefrasobliwość wykonawców, a czasami zmiany w projekcie wykonane na życzenie inwestora np. zmiana lokalizacji kominka lub wyprowadzenia przewodu dymowego, prowadzą do utraty dorobku całego życia, a nierzadko również do utraty zdrowia i życia.
Podczas warsztatów eksperci i biegli ds. kominiarstwa p. Sławomir Okruch i Wiesław Misztela przedstawili i omówili przypadki pożarów, które powstały z przyczyn związanych z błędami i niestarannością wykonawców podczas montażu.

Studium przypadku

Podczas spotkania uczestnicy warsztatów zaprezentowali 7 przypadków pożarów kominowych oraz kominków z własnej praktyki eksperckiej. Przyczyną pożarów w każdym przypadku były błędy wykonawcze, co potwierdza spostrzeżenia środowiska ekspertów kominiarskich oraz ekspertów reprezentujących pożarnictwo.

MSB College w Revinge

Jednym z obszarów działalności dydaktycznej ośrodka szkoleniowego szwedzkich służb ratowniczych MSB w Revinge jest przygotowanie ekspertów w zakresie ustalania przyczyn powstawania pożarów. Zadania szkoleniowe ośrodka oraz rodzaje szkoleń w zakresie dotyczącym dochodzeń popożarowych przedstawiła szefowa ds. dydaktyki i rozwoju p. dr Bożena Werbart.

Ośrodek oferuje od 15 lat trzytygodniowy kurs podstawowy dla policjantów i strażaków wyznaczonych do realizacji zadań związanych z ustalaniem przyczyn pożarów. Od lat przyjęto zasadę wspólnego uczestnictwa w zajęciach policjantów i strażaków w liczbie 20 policjantów i 10 strażaków na każdym kursie. W pierwszym tygodniu zajęcia organizowane są oddzielnie dla przedstawicieli tych dwóch formacji. Policjanci zapoznawani są z mechanizmami powstania i rozwoju pożaru a strażacy – z aspektami prawnymi prowadzenia postępowań w sprawach o pożary. Drugi i trzeci tydzień to wspólne zajęcia z teorii dochodzeń popożarowych oraz praktycznego prowadzenia oględzin miejsca i obiektu objętego pożarem. Na zakończenie szkolenia każda z grup zajęciowych, w skład której wchodzi dwóch policjantów i jeden strażak, otrzymuje pomieszczenie po pożarze oraz pojazd po pożarze do własnych oględzin. Po sporządzeniu raportu końcowego grupy prezentują wyniki swoich prac, by na końcu zobaczyć na filmie jak pożar powstał, jak się rozwijał i jaka była rzeczywista przyczyna jego powstania. Na forum ogólnym prowadzona jest analiza błędów popełnionych przez uczestników szkolenia.
W identyczny sposób zajęcia z metodyki ustalania przyczyn pożarów prowadzone są w Fire Service College w Moreton-in-Marsh oraz w Szkole Aspirantów PSP w Poznaniu.

Organizację zajęć z dochodzeń popożarowych w Revinge College przedstawił uczestnikom warsztatów p. dr Stefan Särdqvist. Polska grupa miała możliwość zmierzenia się z przygotowanymi specjalnie dla nich 8 scenariuszami pożarów wewnętrznych w kontenerach oraz czterema scenariuszami pożarów pojazdów. Jak się okazało nie wszystkim udało się jednoznacznie ustalić okoliczności powstania pożaru oraz jego przyczynę.

M/S Skania

Oprócz głównej tematyki spotkania, którą były przyczyny pożarów kominowych, kominków oraz organizacja szkolenia ekspertów z dochodzeń popożarowych w Szwecji uczestnicy warsztatów dzięki uprzejmości armatora UNITY LINE mieli możliwość zapoznania się z systemami bezpieczeństwa pożarowego na promie m/s Skania.

Systemy te zaprezentował Oficer Pożarowy p. Jerzy Bujkiewicz. Każdy przypadek pożaru na promie stwarza szczególne zagrożenie z uwagi na wąskie drogi ewakuacyjne, szczególne ograniczenia w ewakuacji, skomplikowany układ ciągów komunikacyjnych oraz nagromadzenie różnorodnych materiałów na pokładach ładunkowych. Każdy przypadek pożaru na promie traktowany jest bardzo poważnie i podlega szczegółowej analizie. Załoga przygotowana jest do prowadzenia akcji ratowniczo-gaśniczej.

Jednostka Straży Pożarnej w Lund

Dowódcy pełniący służbę na zmianach mają obowiązek przygotowania wstępnej informacji na temat przyczyny pożaru. Jeśli okoliczności zdarzenia są oczywiste, nie budzą żadnych wątpliwości, nie ma ofiar oraz zdarzenie nie ma podłoża kryminalnego, na tym poziomie kończą się wszelkie ustalenia dotyczące przyczyny pożaru. W każdym innym przypadku dowódca zmiany przygotowuje wstępny raport, który trafia do wydziału zajmującego się ustalaniem okoliczności powstania i rozprzestrzeniania się pożarów. W wydziałach tych pracują policjanci i strażacy metodycznie przygotowani do prowadzenia postępowań w sprawach o pożary. Z procedurami dotyczącymi wstępnego ustalania przyczyn pożarów zapoznał uczestników warsztatów dowódca zmiany p. Claes Mikkelsen.

Zakończenie warsztatów FIW 04/2009

Intensywne i bardzo wyczerpujące spotkanie warsztatowe zakończono w dniu 7 listopada 2009 r. (sobota) w siedzibie Komendy Powiatowej PSP w Łobzie. W ocenie uczestników warsztatów spotkanie było bardzo owocne i udane. Zgłoszono potrzebę omawiania i analizowania większej ilości przypadków szczególnych z dochodzeń prowadzonych przez ekspertów i biegłych. Uznano, że jest to bardzo dobra droga poszerzania wiedzy oraz zdobywania doświadczeń zarówno w zakresie ustaleń przyczyn pożarów jak i metodyki pracy eksperta/biegłego.
Na zakończenie zaświadczenia uczestnictwa w trzydniowych warsztatach wręczyli Piotr Guzewski – Z-ca Komendanta Szkoły Aspirantów PSP w Poznaniu oraz Marek Bukato – Z-ca Komendanta Powiatowego PSP w Łobzie. Uczestnicy warsztatów otrzymają również zbiór materiałów z przebiegu spotkania, które zamieszczono na 2 krążkach DVD.

PODZIĘKOWANIA
Organizatorzy czwartych warsztatów FIW 04/2009 składają serdecznie podziękowania dla wszystkich osób i instytucji, dzięki którym możliwe było zrealizowanie spotkania ekspertów z dochodzeń popożarowych. Dziękujemy uczestnikom za zainteresowanie i udział w tym owocnym spotkaniu.

W szczególności dziękujemy:

• p. Markowi Bukato – Z-cy Komendanta Powiatowego PSP w Łobzie – za udzielenie gościny i współorganizowanie warsztatów
• p. Sławomirowi Okruch i Wiesławowi Misztela – Mistrzom Kominiarskim – za przygotowanie wykładu nt. najczęstszych wad montażowych w konstrukcjach kominów i kominków, które przyczyniają się do powstawania pożarów
• p. Witoldowi Masztalerzowi – KW PSP Szczecin – za przygotowanie i przedstawienie statystyki pożarów kominowych na terenie woj. zachodniopomorskiego
• dr Bożenie Werbart oraz dr Stefanowi Särdqvist za przygotowanie i poprowadzenie zajęć w ośrodku szkoleniowym MSB w Revinge
• p. Claes Mikkelsen dowódcy zmiany w jednostce straży pożarnej w Lund
• p. Jerzemu Bujkiewiczowi – Oficerowi Pożarowemu M/S Skania – za prezentację systemów bezpieczeństwa pożarowego na promie
• p. Krzysztofowi Małeckiemu – Roosens Betons Polska Sp. z o.o. – za prezentację nowych technologii w konstrukcji współczesnych kominów.

Piotr Guzewski