W dniach 23-24 kwietnia 2010 r. w m. Miłków k. Jeleniej Góry odbyły się piąte warsztaty z dochodzeń popożarowych FIW-05/2010. Organizatorem warsztatów była Szkoła Aspirantów PSP w Poznaniu oraz Komenda Powiatowa PSP w Bolesławcu. Spotkanie poświęcone było “Zasadom konstruowania opinii biegłego” oraz “Współczesnym metodom zabezpieczeń obiektów zabytkowych na przykładzie Świątyni Wang“.

Głównym tematem warsztatów były zasady sporządzania opinii biegłego. Podczas spotkania omówiono najczęstsze problemy związane z konstruowaniem opinii przez biegłych. Oczekiwania organów procesowych odnośnie opinii oraz ogólne uwagi do opinii biegłych przedstawił zaproszony na spotkanie warsztatowe gość – prokurator Prokuratury Rejonowej w Jeleniej Górze p. Adam Kurzydło.

Zagadnienia dotyczące procesowych oględzin miejsca pożaru przedstawił kolejny gość asp. sztab. Wacław Lesik – kierownik Ogniwa Techniki Kryminalistycznej Komendy Miejskiej Policji w Jeleniej Górze.

Wieczór został wypełniony prezentacją filmów, których tematyka poruszała problemy związane z dochodzeniami popożarowymi oraz podpaleniami. Z trzech przygotowanych na spotkanie filmów zaprezentowane zostały dwa:
1) Nieustająca walka z podpalaczami (Waging war on arson) – 43 min., dok., USA.
2) Samospalenie – Prawda czy fikcja (Spontaneous human combustion – Is it real?) – 48 min., dok., USA.

Drugiego dnia uczestnicy warsztatów w ramach modułu zajęciowego case study prezentowali oraz omawiali szczególne przypadki z prowadzonych przez siebie dochodzeń popożarowych.
W kolejnym punkcie spotkania kol. Tomasz Sawicki przedstawił uczestnikom stan realizacji przedsięwzięcia związanego z wydawnictwem specjalistycznym przygotowywanym w Centralnym Laboratorium Kryminalistycznym KGP w Warszawie.

W warsztatach udział wzięło 18 osób reprezentujących środowisko biegłych i ekspertów z zakresu dochodzeń popożarowych. Na zakończenie warsztatów zaświadczenie uczestnictwa w dwudniowym spotkaniu wręczył Piotr Guzewski – Z-ca Komendanta Szkoły Aspirantów PSP w Poznaniu oraz Robert Brzeziński – Z-ca Komendanta Powiatowego PSP w Bolesławcu.

Podziękowania
Organizatorzy piątych warsztatów FIW 05/2010 składają serdecznie podziękowania dla wszystkich osób i instytucji, dzięki którym możliwe było zrealizowanie spotkania ekspertów z dochodzeń popożarowych. Szczególne podziękowania kierujemy pod adresem mł. bryg. mgr. inż. Jerzego Sładczyka – Komendanta Miejskiego PSP w Jeleniej Górze za pomoc w organizacji warsztatów i zaproszenie merytorycznych prelegentów.
Dziękujemy uczestnikom za zainteresowanie i udział w tym owocnym spotkaniu.

Piotr Guzewski

W dniach 5-7 listopada 2009 r. odbyły się czwarte warsztaty z dochodzeń popożarowych FIW 04/2009. Gospodarzami warsztatów były Komenda Powiatowa PSP w Łobzie (woj. zachodniopomorskie), szkoła MSB College w Revinge (Szwecja) oraz jednostka straży pożarnej w Lund (Szwecja).

Tematyką warsztatów były pożary kominowe oraz kominków i organizacja szkolenia z dochodzeń popożarowych w Szwecji.

Pożary kominów i kominków opalanych paliwem stałym

Inspiracją tematyki czwartego spotkania ekspertów z zakresu dochodzeń popożarowych był wzrost ilości pożarów kominowych oraz kominków w budynkach mieszkalnych. Moda na alternatywne źródła ogrzewania współczesnych domów spowodowała powrót pieców oraz kominków do współcześnie budowanych domów i mieszkań. Kominki są obecnie postrzegane nie tylko jako alternatywne źródło ogrzewania nowoczesnego domu, ale również są wyrazem ekstrawagancji, dobrego gustu, są centralnym elementem wystroju współczesnego wnętrza. Czasami są elementem sentymentalnego powrotu do dzieciństwa, do rodzinnego domu, gdzie piec przygarniał wieczorami do jednego pomieszczenia całą rodzinę a zapach palonego węgla i drewna kojarzył się z przyjemnym ciepłem i więzią rodzinną.

Szacuje się, że każdego roku w Polsce montuje się około 100 tys. nowych kominków, wolno stojących żeliwnych piecyków i pieców. Czy wszystkie są bezpieczne?

Niestety powrót do wspomnień czasami okupiony jest wysoką ceną. Statystyki z ostatnich lat wskazują na znaczący wzrost ilości pożarów kominowych oraz kominków w budynkach mieszkalnych. Oprócz pożarów, częstą przyczyną śmierci mieszkańców jest również “cichy zabójca” – bezwonny tlenek węgla, który powstaje przy nieprawidłowych warunkach spalania opału w kominku. Dla przykładu tylko w województwie zachodniopomorskim na przestrzeni ostatnich pięciu lat zaobserwowano znaczący wzrost ilości pożarów. Pokazuje to zestawienie statystyczne z ostatnich pięciu lat (Rys.1, 2). Tragiczne pożary odnotowuje się nie tylko w zimnych miesiącach roku, ale również i latem. Statystkę pożarów kominowych w ostatnim pięcioleciu przedstawił uczestnikom warsztatów mł. bryg. mgr inż. Witold Masztalerz z Wydziału Kontrolno-Rozpoznawczego KW PSP w Szczecinie.

Współczesne konstrukcje przewodów dymowych

Konstrukcje przewodów odprowadzających spaliny z palenisk ewoluują podobnie jak i konstrukcje współczesnych pieców i kominków. Większa sprawność cieplna, niższa temperatura spalin i dymu powodują zmiany w technologii materiałów oraz konstrukcji przewodów dymowych i kominów. Ze specyfiką tych zmian oraz najnowszymi rozwiązaniami technologicznymi zapoznał uczestników warsztatów p. Krzysztof Małecki – przedstawiciel Roosens Betons Polska Sp. z o.o.

Przyczyny pożarów kominków

Najczęstsze przyczyny pożarów kominków to:

• błędy oraz niestaranność wykonawcy podczas montażu i zabudowy kominków
• nieprawidłowe wyprowadzenie przewodów dymowych
• stosowanie materiałów zastępczych
• eksploatacja kominka niezgodna z jego przeznaczeniem, w tym głównie używanie niewłaściwego opału.

W ostatnich latach coraz więcej domów mieszkalnych wykonuje się z elementów drewnianych. W tego typu obiektach nieprawidłowe wyprowadzenie przewodów dymowych z kominka, prowadzenie przewodów wewnątrz konstrukcji ścian może przyczynić się do szybkiego rozprzestrzenienia się pożaru. Niefrasobliwość wykonawców, a czasami zmiany w projekcie wykonane na życzenie inwestora np. zmiana lokalizacji kominka lub wyprowadzenia przewodu dymowego, prowadzą do utraty dorobku całego życia, a nierzadko również do utraty zdrowia i życia.
Podczas warsztatów eksperci i biegli ds. kominiarstwa p. Sławomir Okruch i Wiesław Misztela przedstawili i omówili przypadki pożarów, które powstały z przyczyn związanych z błędami i niestarannością wykonawców podczas montażu.

Studium przypadku

Podczas spotkania uczestnicy warsztatów zaprezentowali 7 przypadków pożarów kominowych oraz kominków z własnej praktyki eksperckiej. Przyczyną pożarów w każdym przypadku były błędy wykonawcze, co potwierdza spostrzeżenia środowiska ekspertów kominiarskich oraz ekspertów reprezentujących pożarnictwo.

MSB College w Revinge

Jednym z obszarów działalności dydaktycznej ośrodka szkoleniowego szwedzkich służb ratowniczych MSB w Revinge jest przygotowanie ekspertów w zakresie ustalania przyczyn powstawania pożarów. Zadania szkoleniowe ośrodka oraz rodzaje szkoleń w zakresie dotyczącym dochodzeń popożarowych przedstawiła szefowa ds. dydaktyki i rozwoju p. dr Bożena Werbart.

Ośrodek oferuje od 15 lat trzytygodniowy kurs podstawowy dla policjantów i strażaków wyznaczonych do realizacji zadań związanych z ustalaniem przyczyn pożarów. Od lat przyjęto zasadę wspólnego uczestnictwa w zajęciach policjantów i strażaków w liczbie 20 policjantów i 10 strażaków na każdym kursie. W pierwszym tygodniu zajęcia organizowane są oddzielnie dla przedstawicieli tych dwóch formacji. Policjanci zapoznawani są z mechanizmami powstania i rozwoju pożaru a strażacy – z aspektami prawnymi prowadzenia postępowań w sprawach o pożary. Drugi i trzeci tydzień to wspólne zajęcia z teorii dochodzeń popożarowych oraz praktycznego prowadzenia oględzin miejsca i obiektu objętego pożarem. Na zakończenie szkolenia każda z grup zajęciowych, w skład której wchodzi dwóch policjantów i jeden strażak, otrzymuje pomieszczenie po pożarze oraz pojazd po pożarze do własnych oględzin. Po sporządzeniu raportu końcowego grupy prezentują wyniki swoich prac, by na końcu zobaczyć na filmie jak pożar powstał, jak się rozwijał i jaka była rzeczywista przyczyna jego powstania. Na forum ogólnym prowadzona jest analiza błędów popełnionych przez uczestników szkolenia.
W identyczny sposób zajęcia z metodyki ustalania przyczyn pożarów prowadzone są w Fire Service College w Moreton-in-Marsh oraz w Szkole Aspirantów PSP w Poznaniu.

Organizację zajęć z dochodzeń popożarowych w Revinge College przedstawił uczestnikom warsztatów p. dr Stefan Särdqvist. Polska grupa miała możliwość zmierzenia się z przygotowanymi specjalnie dla nich 8 scenariuszami pożarów wewnętrznych w kontenerach oraz czterema scenariuszami pożarów pojazdów. Jak się okazało nie wszystkim udało się jednoznacznie ustalić okoliczności powstania pożaru oraz jego przyczynę.

M/S Skania

Oprócz głównej tematyki spotkania, którą były przyczyny pożarów kominowych, kominków oraz organizacja szkolenia ekspertów z dochodzeń popożarowych w Szwecji uczestnicy warsztatów dzięki uprzejmości armatora UNITY LINE mieli możliwość zapoznania się z systemami bezpieczeństwa pożarowego na promie m/s Skania.

Systemy te zaprezentował Oficer Pożarowy p. Jerzy Bujkiewicz. Każdy przypadek pożaru na promie stwarza szczególne zagrożenie z uwagi na wąskie drogi ewakuacyjne, szczególne ograniczenia w ewakuacji, skomplikowany układ ciągów komunikacyjnych oraz nagromadzenie różnorodnych materiałów na pokładach ładunkowych. Każdy przypadek pożaru na promie traktowany jest bardzo poważnie i podlega szczegółowej analizie. Załoga przygotowana jest do prowadzenia akcji ratowniczo-gaśniczej.

Jednostka Straży Pożarnej w Lund

Dowódcy pełniący służbę na zmianach mają obowiązek przygotowania wstępnej informacji na temat przyczyny pożaru. Jeśli okoliczności zdarzenia są oczywiste, nie budzą żadnych wątpliwości, nie ma ofiar oraz zdarzenie nie ma podłoża kryminalnego, na tym poziomie kończą się wszelkie ustalenia dotyczące przyczyny pożaru. W każdym innym przypadku dowódca zmiany przygotowuje wstępny raport, który trafia do wydziału zajmującego się ustalaniem okoliczności powstania i rozprzestrzeniania się pożarów. W wydziałach tych pracują policjanci i strażacy metodycznie przygotowani do prowadzenia postępowań w sprawach o pożary. Z procedurami dotyczącymi wstępnego ustalania przyczyn pożarów zapoznał uczestników warsztatów dowódca zmiany p. Claes Mikkelsen.

Zakończenie warsztatów FIW 04/2009

Intensywne i bardzo wyczerpujące spotkanie warsztatowe zakończono w dniu 7 listopada 2009 r. (sobota) w siedzibie Komendy Powiatowej PSP w Łobzie. W ocenie uczestników warsztatów spotkanie było bardzo owocne i udane. Zgłoszono potrzebę omawiania i analizowania większej ilości przypadków szczególnych z dochodzeń prowadzonych przez ekspertów i biegłych. Uznano, że jest to bardzo dobra droga poszerzania wiedzy oraz zdobywania doświadczeń zarówno w zakresie ustaleń przyczyn pożarów jak i metodyki pracy eksperta/biegłego.
Na zakończenie zaświadczenia uczestnictwa w trzydniowych warsztatach wręczyli Piotr Guzewski – Z-ca Komendanta Szkoły Aspirantów PSP w Poznaniu oraz Marek Bukato – Z-ca Komendanta Powiatowego PSP w Łobzie. Uczestnicy warsztatów otrzymają również zbiór materiałów z przebiegu spotkania, które zamieszczono na 2 krążkach DVD.

PODZIĘKOWANIA
Organizatorzy czwartych warsztatów FIW 04/2009 składają serdecznie podziękowania dla wszystkich osób i instytucji, dzięki którym możliwe było zrealizowanie spotkania ekspertów z dochodzeń popożarowych. Dziękujemy uczestnikom za zainteresowanie i udział w tym owocnym spotkaniu.

W szczególności dziękujemy:

• p. Markowi Bukato – Z-cy Komendanta Powiatowego PSP w Łobzie – za udzielenie gościny i współorganizowanie warsztatów
• p. Sławomirowi Okruch i Wiesławowi Misztela – Mistrzom Kominiarskim – za przygotowanie wykładu nt. najczęstszych wad montażowych w konstrukcjach kominów i kominków, które przyczyniają się do powstawania pożarów
• p. Witoldowi Masztalerzowi – KW PSP Szczecin – za przygotowanie i przedstawienie statystyki pożarów kominowych na terenie woj. zachodniopomorskiego
• dr Bożenie Werbart oraz dr Stefanowi Särdqvist za przygotowanie i poprowadzenie zajęć w ośrodku szkoleniowym MSB w Revinge
• p. Claes Mikkelsen dowódcy zmiany w jednostce straży pożarnej w Lund
• p. Jerzemu Bujkiewiczowi – Oficerowi Pożarowemu M/S Skania – za prezentację systemów bezpieczeństwa pożarowego na promie
• p. Krzysztofowi Małeckiemu – Roosens Betons Polska Sp. z o.o. – za prezentację nowych technologii w konstrukcji współczesnych kominów.

Piotr Guzewski

W dniach 17-18 kwietnia 2009 roku odbyły się trzecie warsztaty z zakresu dochodzeń popożarowych FIW 03/2009 pod hasłem:
“Zagrożenie pożarowe oraz przyczyny pożarów w podziemnych zakładach górniczych na przykładzie KGHM Polska Miedź SA – Zakłady Górnicze „Rudna” w Polkowicach”

Organizatorem spotkania ekspertów była Szkoła Aspirantów PSP w Poznaniu oraz Wielkopolski Oddział Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Pożarnictwa. Dwudniowe warsztaty przeprowadzono na terenie Zakładów Górniczych „Rudna” oraz Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Polkowicach.

Starostwo Powiatowe w Polkowicach i Urząd Gminy w Polkowicach objęły warsztaty honorowym patronatem oraz udzieliły pomocy finansowej, dzięki której możliwe było przygotowanie trzeciego spotkania ekspertów z zakresu ustalania przyczyn powstawania pożarów.

PATRONAT HONOROWY

Szczególne podziękowania składamy koledze Tomaszowi Sawickiemu, który był głównym pomysłodawcą tematyki trzeciego spotkania oraz w głównej mierze przyczynił się do jego zorganizowania.

ZG „Rudna”

Zakłady Górnicze „Rudna” należą do KGHM Polska Miedź˝ S.A. i są jednym z trzech oddziałów górniczych w kombinacie. KGHM to przedsiębiorstwo, w skład którego wchodzą trzy kopalnie (ZG „Lubin”, ZG „Rudna”, ZG „Sieroszowice”, trzy huty miedzi (HM „Głogów”, HM „Legnica”, HM „Cedynia”) oraz oddziały wspomagające działalność podstawową (Zakład Wzbogacania Rud, Zakład Hydrotechniczny, Centralny Ośrodek Przetwarzania Informacji, Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego). Łącznie w zakładach KGHM zatrudnionych jest 17 tys. pracowników, a w spółkach zależnych, tworzących grupą kapitałową KGHM kolejnych 10 tys.

Budowę ZG „Rudna” rozpoczęto w 1969 roku. Obecnie w tej kopalni złoża miedzi eksploatowane są na poziomie 1250 m z wydobyciem w granicach 11,5-12 mln ton rocznie. Oddział Zakłady Górnicze „Rudna” to największa kopalnia miedzi w Europie oraz jedna z największych kopalń głębinowych rud miedzi na świecie. Działalność wydobywcza kopalni obejmuje obszar 77,8 km2.
Kombinat posiada własną służbę ratowniczą: Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego. JRG-H powstała 1 stycznia 1997 r. z połączenia Okręgowej Stacji Ratownictwa Górniczego Lubin, Zakładowej Zawodowej Straży Pożarnej przy ZG „Lubin” i Zakładowej Służby Ratowniczej przy HM „Głogów”. Zakres działań jednostki obejmuje ratownictwo górnicze, chemiczne, ekologiczne, techniczne i pożarowe. Zadania realizowane są przez ratowników odpowiednio przeszkolonych do prac pod wodą, w wyrobiskach pionowych i o dużym nachyleniu, do prac technicznych. W JRG-H stałą służbą pełni 115 osób. Oprócz tego do dyspozycji JRG-H pozostaje około 424 ratowników-ochotników, którzy pełnią dyżury w drużynach ratowniczych.

Więcej informacji o KGHM Polska Miedź S.A. można znaleźć na firmowej stronie internetowej przedsiębiorstwa: http://www.kghm.pl/

Przebieg warsztatów FIW-03/2009

W polkowickim spotkaniu udział wzięło 19 ekspertów oraz osób zainteresowanych dochodzeniami popożrowymi. Zajęcia przeprowadzili specjaliści z Zakładu Górniczego „Rudna” w Polkowicach odpowiedzialni za sprawy bezpieczeństwa pożarowego na kopalni.

Pierwszy dzień warsztatów FIW 03/2009

Pierwszy dzień warsztatów w całości przebiegał na terenie ZG „Rudna”. Podczas zajęć przedstawiono charakterystykę procesu technologicznego wydobycia rudy miedzi oraz zagrożenia pożarowe na kopalni, w tym głównie w pracach realizowanych pod ziemią. Omówiono najpoważniejsze przypadki z 31 pożarów, które wystąpiły w ZG „Rudna” pod ziemią w latach 1974-2008. W zdecydowanej większości pożary występowały w samojezdnych maszynach górniczych, w szczególności w ładowarkach oraz na przenośnikach taśmowych do transportu urobku. W jednym przypadku niebezpieczny pożar został spowodowany pracami spawalniczymi prowadzonymi w sąsiedztwie elementów drewnianych stanowiących konstrukcję zabezpieczającą strop chodnika. Warto w tym miejscu zauważyć, że w kopalni „Rudna” pod ziemią w ruchu ciągłym pracuje ponad 500 samojezdnych maszyn, a urobek transportowany jest na przenośnikach poziomych, których łączna długość przekroczyła już 50 km.

Główna przyczyna pożarów w samojezdnych maszynach to uszkodzenia przewodów paliwowych oraz uszkodzenia instalacji elektrycznych. W jednym przypadku pożar maszyny spowodowany był tarciem ogumienia koła o element konstrukcyjny pojazdu.

W przypadku przenośników taśmowych pożary najczęściej spowodowane były tarciem taśmy o element stały przenośnika lub urobek. W wyniku tarcia dochodzi do gromadzenia się nagrzanych ścierów gumowych z materiału taśmy, które łatwo ulegają zapaleniu. Taśmy są wykonane z materiału uodpornionego na zapalenie. Temperatura zapalenia taśmy przenośnika wynosi ok. 700oC. Jednak w postaci rozdrobnionej – gumowych wiórów i ścierów – materiał ten zdolny jest do zapalenia się już w temperaturze około 300oC. Inne przyczyny pożarów na przenośnikach to tarcie taśmy o unieruchomione bębny lub tarcie bębnów o unieruchomioną taśmą. Niestety zdarzały się również pożary spowodowane nieodpowiedzialnym zachowaniem się pracowników wykonujących różnego rodzaju prace techniczne na dole kopalni, np. podczas tzw. „oskórowywania” kabli energetycznych z użyciem prowizorycznie przygotowanych ognisk. Więcej szczegółów na temat przyczyn pożarów w kopalniach rud miedzi można znaleźć w artykule Tomasza Sawickiego opublikowanym na łamach Przeglądu Pożarniczego (PP 11/2008, s. 30-32), do którego przeczytania gorąco zachęcamy (w załączeniu na końcu strony).

Pierwszego dnia uczestnicy warsztatów zostali zapoznani z systemami bezpieczeństwa funkcjonującymi w kopalni pod ziemią. W ramach okresowej kontroli urządzeń przeciwpożarowych dokonano próbnego rozładowania stałej instalacji gaszenia pożaru zabezpieczającej komorę paliw na poziomie 1000m pod ziemią. Zaprezentowane zostały systemy śluz, wentylacji w kopalni, komory ze sprzętem przeciwpożarowym, stacje aparatów ucieczkowych oraz komora ewakuacyjna z butlami na sprężone powietrze.

Po wyjeździe na powierzchnię kolejne zajęcia poświęcone były szczegółowej analizie przypadków poważniejszych pożarów, które zaistniały na terenie kopalni w latach 1974-2008. Na zakończenie uczestnicy warsztatów otrzymali certyfikaty podpisane przez Dyrektora Oddziału ZG „Rudna” poświadczające obecność pod ziemią na głębokości 1000m.

Drugi dzień warsztatów FIW 03/2009

Drugi dzień warsztatów odbył się dzięki uprzejmości Komendanta Powiatowego PSP w Polkowicach bryg. mgr. inż. Wiktora Husara w siedzibie Komendy. Uczestników warsztatów przywitał w jego imieniu z-ca mł. bryg. mgr inż. Sylwester Jatczak.

Zgodnie z planem warsztatów drugi dzień poświęcony był przedstawieniu roli fotografii kryminalistycznej na miejscu pożaru. Temat omówił Pan Krzysztof Betka – technik Zespołu Techniki Kryminalistycznej KPP w Polkowicach. Dodatkowo zaprezentowana została typowa walizka technika.

Następnie Piotr Guzewski przedstawił nowe inicjatywy realizowane na forum europejskim w zakresie poprawy standardów dochodzeń popożarowych oraz możliwości szkoleniowe w wybranych państwach UE.
Przedstawił propozycje tematów spotkania jesiennego (październik/listopad 2009). Uczestnicy zaproponowali dwa tematy:

1. Zagrożenie pożarowe oraz przyczyny pożarów w podziemnych zakładach górniczych węgla kamiennego.
2. Przyczyny pożarów kominków na paliwo stałe – stan prawny, zasady montażu, analiza błędów podczas montażu.

Program warsztatów został rozszerzony o jeden, nieplanowany wcześniej temat. Trudno było go pominąć podczas spotkania ekspertów z zakresu dochodzeń popożarowych. Temat ten dotyczył omówienia „Raportu wstępnego Zespołu Komendanta Głównego PSP ds. analizy przebiegu działań ratowniczych prowadzonych w dniu 13.04.2009 r. oraz oceny bezpieczeństwa pożarowego obiektu w Kamieniu Pomorskim przy ul. Wolińskiej 11”, który został przedstawiony do wiadomości publicznej na stronie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w dniu 17 kwietnia 2009 roku.

Po zebraniu wszystkich danych dotyczących tego tragicznego w skutkach pożaru oraz przeprowadzeniu analizy dobrze byłoby omówić ten pożar w gronie eksperckim (może na spotkaniu wiosną 2010 r.). Raport przedstawił Tomasz Sawicki, natomiast wstępne spostrzeżenia dotyczące przyczyny zdarzenia oraz samego pożaru skomentował o opatrzył rzeczowymi uwagami Maciej Schroeder.

Zakończenie warsztatów FIW 03/2009

Owocne i udane w ocenie uczestników warsztaty FIW 03/2009 podsumował Tomasz Sawicki – biegły z listy Sądu Okręgowego w Legnicy, główny pomysłodawca i organizator tego spotkania. Na zakończenie zaświadczenia potwierdzające udział w warsztatach wręczył Piotr Guzewski – z-ca komendanta SA PSP w Poznaniu.

Dla uczestników warsztatów jak zwykle przygotowano wiele ciekawych materiałów dotyczących pożarów w kopalniach oraz przebiegu spotkania.

PODZIĘKOWANIA
Organizatorzy trzecich warsztatów FIW 03/2009 składają serdecznie podziękowania dla wszystkich osób i instytucji, dzięki którym możliwe było zrealizowanie spotkania ekspertów z dochodzeń popożarowych.

W szczególności dziękujemy:

• Panu Piotrowi Walczakowi – Dyrektorowi Oddziału ZG „Rudna”
• Panu Wiesławowi Babikowi – Burmistrzowi Polkowic
• Panu Markowi Tramś – Staroście Powiatu Polkowickiego
• Panom Komendantom Powiatowym PSP w Polkowicach bryg. mgr. inż. Wiktorowi Husarowi oraz mł. bryg. mgr. inż. Sylwestrowi Jatczak oraz
• Tomkowi Sawickiemu za zorganizowanie warsztatów

Piotr Guzewski

W dniach 21-22 listopada 2008 r. w SA PSP w Poznaniu zorganizowano drugie warsztaty z zakresu ustalania przyczyn powstawania pożarów FIW-02/2008. Tym razem tematyką spotkania ekspertów w tej dziedzinie były przyczyny pożarów w pojazdach mechanicznych. Warsztaty poprowadził Piotr Guzewski. Zajęcia z wybranych tematów przeprowadzili eksperci z Centrum Szkolenia Motoryzacji w Poznaniu oraz Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Komendy Głównej Policji w Warszawie. Studium szczególnych przypadków omówił Tomasz Wiśniewski oraz uczestnicy warsztatów, którzy zgodnie z przyjętą wcześniej formułą tych spotkań zaprezentowali swoje własne doświadczenia na polu dochodzeń popożarowych, osiągnięcia a czasami porażki. Szczegółowy program spotkania zamieszczono w tabeli nr 1. W warsztatach wzięło udział 15 osób reprezentujących biegłych z list sądów okręgowych, ekspertów prywatnych oraz z jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej. Dla uczestników przygotowano wiele ciekawych materiałów dotyczących budowy pojazdów oraz prezentujących przyczyny i rozwój pożarów we współczesnych konstrukcjach samochodów osobowych.

Duża różnorodność konstrukcji pojazdów, wyrafinowana elektronika, systemy zasilania paliwowego oparte na paliwach tradycyjnych i alternatywnych powodują, że w dzisiejszych czasach każdy spalony pojazd stanowi wielkie wyzwanie dla eksperta mającego ustalić przyczynę pożaru. Bardzo często do oględzin współczesnego pojazdu ekspert musi się wcześniej przygotować poprzez zapoznanie się z ogólną budową konkretnego modelu. Dodatkowe trudności w pracy biegłego wynikają z bardzo małej powierzchni miejsca prowadzenia oględzin oraz zagrożeń od specyficznych urządzeń i podzespołów montowanych w pojazdach, na które można się natknąć przy prowadzeniu prac w jego wnętrzu. Ma to szczególne znaczenie w przypadku pojazdów, które nie uległy całkowitemu spaleniu.

Warsztaty przeprowadzono przy współudziale Centrum Szkolenia Motoryzacji w Poznaniu. Zajęcia z zakresu budowy układów elektronicznych i budowy układów paliwowych pojazdów oraz potencjalnych miejsc, w których odnotowano pożary omówił pionier polskiej mechatroniki pojazdowej i założyciel Akademii Mechatroniki Pojazdowej w Poznaniu p. Ryszard Kędzia. Na zajęciach zaprezentowano przykładowe podzespoły, które przyczyniły się do powstania pożaru lub były bliskie do jego doprowadzenia. Szczegółowo omówiono mechanizmy, które w zademonstrowanych przypadkach doprowadziły do krytycznego zdarzenia: awarii i pożaru.

Badając przyczyny pożarów w pojazdach mechanicznych należy bardzo uważnie rozpatrywać i analizować wszelkie okoliczności, które poprzedzały powstanie pożaru. Niejednokrotnie przyczyną pożaru nie jest tylko prosta niesprawność urządzenia, w którym doszło do zainicjowania procesu spalania. W licznych przypadkach do krytycznej sytuacji doprowadzał ciąg zdarzeń, wśród których było wadliwe działanie innych urządzeń lub błędy w eksploatacji wynikające z winy kierującego.

Kolejnym zagadnieniem poruszonym w tym temacie były specyficzne zagrożenia we współczesnych konstrukcjach pojazdów spowodowane systemami bezpieczeństwa biernego i towarzyszącymi im elementami pirotechnicznymi oraz butlami ze sprężonymi pod wysokim ciśnieniem gazami. Współczesne pojazdy w wielu miejscach mają zamontowane moduły zawierające elementy pirotechniczne oraz mini butle ze sprężonym azotem, helem lub argonem. Brak znajomości tego typu układów oraz nie zachowanie bezpieczeństwa podczas oględzin pojazdu, w specyficznych okolicznościach może być przyczyną powstania poważnego zagrożenia. Nie każdy wie o tym, że poduszka centralna w pojeździe zamontowana w piaście koła kierownicy lub w desce rozdzielczej naprzeciwko pasażera z przodu otwiera się z prędkością do 300 km/h. Jeśli worek poduszki w chwili napełniania napotka na drodze otwarcia jakąkolwiek przeszkodę to uderza w nią z siłą do 1 T. Dla przeciętnego człowieka takie uderzenie stanowi zagrożenie dla życia.

Kolejnym tematem poruszonym podczas warsztatów były zasady oznaczeń pojazdów i niektórych jego podzespołów. W pracy biegłego jest to bardzo ważne zadanie. Pojazd poddawany oględzinom musi być jednoznacznie zidentyfikowany, takie są wymogi postępowania procesowego. Szczególnie łatwo o pomyłkę, gdy oględziny prowadzone są nie na miejscu zdarzenia, lecz na dużych parkingach, gdzie zabezpieczono pojazdy do dalszych czynności procesowych. Należy zdawać sobie sprawę, że pojazd może być kradziony, składany, układy mogą pochodzić z innych pojazdów, w tym również z kradzionych. Oczywiście ustalenie okoliczności związanych z różnicą w informacjach podawanych przez właściciela pojazdu i informacji pozyskanych podczas oględzin należy do zadań organu prowadzącego postępowanie, jednak to właśnie biegły prowadząc oględziny musi odnaleźć i spisać numer VIN pojazdu oraz numery specyficznych podzespołów, np. silnika, skrzyni biegów etc. Warto w tym miejscu zauważyć, że numer VIN znajduje się w kilku miejscach w pojeździe i biegły powinien sprawdzić, czy we wszystkich miejscach znajduje się ten sam numer. Zdarza się bowiem, że pojazd był po bardzo poważnym wypadku i po naprawie został spalony celem wyłudzenia odszkodowania od towarzystwa ubezpieczeniowego.

Podczas zajęć przekazano podstawowe informacje dotyczące metod znakowania pojazdów numerem VIN, miejsc znakowania w różnych markach pojazdów oraz metod używanych przez przestępców do fałszowania numerów VIN i metod laboratoryjnych, które mogą pomóc odczytać numer oryginalny.

Podczas warsztatów uczestnicy prezentowali własne przypadki prowadzonych spraw pożarów pojazdów mechanicznych. W grupie omawianych przypadków znalazły się również przypadki pożarów w autobusie i maszynie do ścinki drzew w lesie.
Dwóch uczestników warsztatów przyjechało z własnymi skrzynkami narzędziowymi prezentując minimalne niezbędne wyposażenie do prowadzenia ustaleń przyczyn pożarów. Omówiono również metody organizacji oświetlenia na terenie prowadzonych oględzin.

Na zakończenie warsztatów uczestnicy mieli możliwość zmierzenia się z przygotowanymi specjalnie dla nich zadaniami. Na podstawie analizy materiału poglądowego z rzeczywistych zdarzeń i postępowań grupy miały za zadanie ustalić prawdopodobną przyczynę, która w analizowanym przypadku doprowadziła do powstania pożaru. Oprócz tego należało ustalić okoliczności poprzedzające pożar oraz zaproponować kierunek dalszego postępowania.

Na zakończenie każda z grup prezentowała swoje przemyślenia na forum ogólnym. Następnie prowadzący przedstawił okoliczności zdarzenia oraz rzeczywistą przyczynę pożaru ustaloną podczas oględzin pojazdów lub w czasie postępowania procesowego.

Kolejne spotkanie 17-18 kwietnia 2009 r. Już teraz serdecznie zapraszamy wszystkich chętnych do udziału w tym spotkaniu.
Temat warsztatów FIW-03/2009: Zagrożenie pożarowe oraz przyczyny pożarów w podziemnych zakładach górniczych na przykładzie KGHM „Polska Miedź” SA – Zakłady Górnicze „Rudna” w Polkowicach.

Piotr Guzewski

W dniu 19 kwietnia 2008 r. w Szkole Aspirantów PSP w Poznaniu odbyło się pierwsze w tym roku spotkanie warsztatowe z zakresu dochodzeń popożarowych pod hasłem „Wymieniamy się doświadczeniami”.

W spotkaniu wzięło udziału 15 uczestników reprezentujących jednostki organizacyjne PSP, szkoły PSP, a także podmioty prywatne. Część z uczestników na co dzień pełni obowiązki biegłych przy Sądach Okręgowych, gdzie opiniują sprawy dotyczące pożarów.

Spotkanie odbyło się zgodnie z planem w godzinach od 10:00 do 17:00. Organizatorzy przygotowali dla uczestników cenne materiały szkoleniowe. Każdy z uczestników po warsztatach otrzyma m.in. zestaw płyt DVD z pierwszego praktycznego kursu z dochodzeń popożarowych przeprowadzonego przez Szkołę Aspirantów PSP w Poznaniu przy współudziale specjalistów z Arson Task Force z hrabstwa Northumberland z Wielkiej Brytanii (3-7 września 2007 r.). Wymiana doświadczeń i materiałów szkoleniowych na tego typu spotkaniach to jedna z dróg poprawy indywidualnego warsztatu pracy i tym samym jakości prowadzonych dochodzeń popożarowych.

Spotkanie odbyło się zgodnie z zapowiedziami przekazanymi uczestnikom konferencji nt.: ”Badanie przyczyn powstawania pożarów”, która miała miejsce 29-30 listopada 2007 r. i było pierwszym z cyklu zaplanowanych spotkań. W przyszłości przewiduje się organizację dwóch spotkań warsztatowych w ciągu roku, po jednym spotkaniu na wiosnę i na jesieni.   Serdecznie zapraszamy wszystkich chętnych do udziału w warsztatach z dochodzeń popożarowych organizowanych w Szkole Aspirantów PSP w Poznaniu.