W dniach 17-18 kwietnia 2009 roku odbyły się trzecie warsztaty z zakresu dochodzeń popożarowych FIW 03/2009 pod hasłem:
„Zagrożenie pożarowe oraz przyczyny pożarów w podziemnych zakładach górniczych na przykładzie KGHM Polska Miedź SA – Zakłady Górnicze „Rudna” w Polkowicach”

Organizatorem spotkania ekspertów była Szkoła Aspirantów PSP w Poznaniu oraz Wielkopolski Oddział Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Pożarnictwa. Dwudniowe warsztaty przeprowadzono na terenie Zakładów Górniczych „Rudna” oraz Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Polkowicach.

Starostwo Powiatowe w Polkowicach i Urząd Gminy w Polkowicach objęły warsztaty honorowym patronatem oraz udzieliły pomocy finansowej, dzięki której możliwe było przygotowanie trzeciego spotkania ekspertów z zakresu ustalania przyczyn powstawania pożarów.

PATRONAT HONOROWY

Szczególne podziękowania składamy koledze Tomaszowi Sawickiemu, który był głównym pomysłodawcą tematyki trzeciego spotkania oraz w głównej mierze przyczynił się do jego zorganizowania.

ZG „Rudna”

Zakłady Górnicze „Rudna” należą do KGHM Polska Miedź˝ S.A. i są jednym z trzech oddziałów górniczych w kombinacie. KGHM to przedsiębiorstwo, w skład którego wchodzą trzy kopalnie (ZG „Lubin”, ZG „Rudna”, ZG „Sieroszowice”, trzy huty miedzi (HM „Głogów”, HM „Legnica”, HM „Cedynia”) oraz oddziały wspomagające działalność podstawową (Zakład Wzbogacania Rud, Zakład Hydrotechniczny, Centralny Ośrodek Przetwarzania Informacji, Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego). Łącznie w zakładach KGHM zatrudnionych jest 17 tys. pracowników, a w spółkach zależnych, tworzących grupą kapitałową KGHM kolejnych 10 tys.

Budowę ZG „Rudna” rozpoczęto w 1969 roku. Obecnie w tej kopalni złoża miedzi eksploatowane są na poziomie 1250 m z wydobyciem w granicach 11,5-12 mln ton rocznie. Oddział Zakłady Górnicze „Rudna” to największa kopalnia miedzi w Europie oraz jedna z największych kopalń głębinowych rud miedzi na świecie. Działalność wydobywcza kopalni obejmuje obszar 77,8 km2.
Kombinat posiada własną służbę ratowniczą: Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego. JRG-H powstała 1 stycznia 1997 r. z połączenia Okręgowej Stacji Ratownictwa Górniczego Lubin, Zakładowej Zawodowej Straży Pożarnej przy ZG „Lubin” i Zakładowej Służby Ratowniczej przy HM „Głogów”. Zakres działań jednostki obejmuje ratownictwo górnicze, chemiczne, ekologiczne, techniczne i pożarowe. Zadania realizowane są przez ratowników odpowiednio przeszkolonych do prac pod wodą, w wyrobiskach pionowych i o dużym nachyleniu, do prac technicznych. W JRG-H stałą służbą pełni 115 osób. Oprócz tego do dyspozycji JRG-H pozostaje około 424 ratowników-ochotników, którzy pełnią dyżury w drużynach ratowniczych.

Więcej informacji o KGHM Polska Miedź S.A. można znaleźć na firmowej stronie internetowej przedsiębiorstwa: http://www.kghm.pl/

Przebieg warsztatów FIW-03/2009

W polkowickim spotkaniu udział wzięło 19 ekspertów oraz osób zainteresowanych dochodzeniami popożrowymi. Zajęcia przeprowadzili specjaliści z Zakładu Górniczego „Rudna” w Polkowicach odpowiedzialni za sprawy bezpieczeństwa pożarowego na kopalni.

Fot. 1 Otwarcie warsztatów FIW 03/2009 – P.Guzewski, T.Sawicki

Fot. 2 Sala konferencyjna w ZG „Rudna” – uczestnicy warsztatów

Pierwszy dzień warsztatów FIW 03/2009

Pierwszy dzień warsztatów w całości przebiegał na terenie ZG „Rudna”. Podczas zajęć przedstawiono charakterystykę procesu technologicznego wydobycia rudy miedzi oraz zagrożenia pożarowe na kopalni, w tym głównie w pracach realizowanych pod ziemią. Omówiono najpoważniejsze przypadki z 31 pożarów, które wystąpiły w ZG „Rudna” pod ziemią w latach 1974-2008. W zdecydowanej większości pożary występowały w samojezdnych maszynach górniczych, w szczególności w ładowarkach oraz na przenośnikach taśmowych do transportu urobku. W jednym przypadku niebezpieczny pożar został spowodowany pracami spawalniczymi prowadzonymi w sąsiedztwie elementów drewnianych stanowiących konstrukcję zabezpieczającą strop chodnika. Warto w tym miejscu zauważyć, że w kopalni „Rudna” pod ziemią w ruchu ciągłym pracuje ponad 500 samojezdnych maszyn, a urobek transportowany jest na przenośnikach poziomych, których łączna długość przekroczyła już 50 km.

Fot. 3 Sala konferencyjna w ZG „Rudna” – uczestnicy warsztatów

Fot. 4 Wykład z zakresu zagrożeń pożarowych i przyczyn pożarów w kopalniach miedzi. Prowadzący: inż. Artur Błaszczyk – inżynier pożarowy ZG „Rudna”

Główna przyczyna pożarów w samojezdnych maszynach to uszkodzenia przewodów paliwowych oraz uszkodzenia instalacji elektrycznych. W jednym przypadku pożar maszyny spowodowany był tarciem ogumienia koła o element konstrukcyjny pojazdu.

W przypadku przenośników taśmowych pożary najczęściej spowodowane były tarciem taśmy o element stały przenośnika lub urobek. W wyniku tarcia dochodzi do gromadzenia się nagrzanych ścierów gumowych z materiału taśmy, które łatwo ulegają zapaleniu. Taśmy są wykonane z materiału uodpornionego na zapalenie. Temperatura zapalenia taśmy przenośnika wynosi ok. 700oC. Jednak w postaci rozdrobnionej – gumowych wiórów i ścierów – materiał ten zdolny jest do zapalenia się już w temperaturze około 300oC. Inne przyczyny pożarów na przenośnikach to tarcie taśmy o unieruchomione bębny lub tarcie bębnów o unieruchomioną taśmą. Niestety zdarzały się również pożary spowodowane nieodpowiedzialnym zachowaniem się pracowników wykonujących różnego rodzaju prace techniczne na dole kopalni, np. podczas tzw. „oskórowywania” kabli energetycznych z użyciem prowizorycznie przygotowanych ognisk. Więcej szczegółów na temat przyczyn pożarów w kopalniach rud miedzi można znaleźć w artykule Tomasza Sawickiego opublikowanym na łamach Przeglądu Pożarniczego (PP 11/2008, s. 30-32), do którego przeczytania gorąco zachęcamy (w załączeniu na końcu strony).

Pierwszego dnia uczestnicy warsztatów zostali zapoznani z systemami bezpieczeństwa funkcjonującymi w kopalni pod ziemią. W ramach okresowej kontroli urządzeń przeciwpożarowych dokonano próbnego rozładowania stałej instalacji gaszenia pożaru zabezpieczającej komorę paliw na poziomie 1000m pod ziemią. Zaprezentowane zostały systemy śluz, wentylacji w kopalni, komory ze sprzętem przeciwpożarowym, stacje aparatów ucieczkowych oraz komora ewakuacyjna z butlami na sprężone powietrze.

Fot.5. Obowiązkowe szkolenie przed zjazdem pod ziemię z zakresu obsługi aparatów ucieczkowych

Fot.6. Próba zakładania i użycia aparatów ucieczkowych

Fot.7. Próba rozładowania stałej instalacji gaśniczej zabezpieczającej podziemną komorę paliw

Fot.8. Próba rozładowania stałej instalacji gaśniczej zabezpieczającej podziemną komorę paliw

Fot.9. Zapoznanie z układem kopalni, komunikacją oraz lokalizacją wyrobisk

Fot.10. Humer – podstawowy środek komunikacji w kopalni do przewozu górników i pracowników obsługi technicznej

Fot.11. Podziemne „safari”

Fot.12. Główny ciąg komunikacyjny – podziemna droga szybkiego ruchu dla pojazdów terenowych i maszyn górniczych

Fot.13. Prezentacja komory przeciwpożarowej

Fot.14. Podręczny sprzęt gaśniczy zgromadzony w komorze przeciwpożarowej

Fot.15. Stacja rezerwowych aparatów ucieczkowych

Fot.16. Komora ewakuacyjna z zapasem butli ze sprężonym powietrzem – tu górnicy oczekują na przybycie służb ratowniczych

Fot.17. Komora obsługi maszyn górniczych

Fot.18. Komora obsługi maszyn górniczych

Fot.19. Pamiątkowe zdjęcie na poziomie 1100m

Fot.20. Obowiązkowy kubek mleka po szczęśliwym powrocie na powierzchnię

Po wyjeździe na powierzchnię kolejne zajęcia poświęcone były szczegółowej analizie przypadków poważniejszych pożarów, które zaistniały na terenie kopalni w latach 1974-2008. Na zakończenie uczestnicy warsztatów otrzymali certyfikaty podpisane przez Dyrektora Oddziału ZG „Rudna” poświadczające obecność pod ziemią na głębokości 1000m.

Fot.21. Wręczenie zaświadczeń potwierdzających zejście na poziom 1000m pod ziemią

Fot.22. Wręczenie zaświadczeń potwierdzających zejście na poziom 1000m pod ziemią

Drugi dzień warsztatów FIW 03/2009

Drugi dzień warsztatów odbył się dzięki uprzejmości Komendanta Powiatowego PSP w Polkowicach bryg. mgr. inż. Wiktora Husara w siedzibie Komendy. Uczestników warsztatów przywitał w jego imieniu z-ca mł. bryg. mgr inż. Sylwester Jatczak.

Fot.23. Uczestników warsztatów FIW 03/2009 przywitał mł. bryg. mgr inż. Sylwester Jatczak Z-ca Komendanta Powiatowego PSP w Polkowicach

Fot.24. Waldemar Jakubowski – emerytowany inżynier ZG „Rudna” odpowiada na trudne pytania dotyczące organizacji bezpieczeństwa pożarowego w kopalni i przyczyn pożarów

Zgodnie z planem warsztatów drugi dzień poświęcony był przedstawieniu roli fotografii kryminalistycznej na miejscu pożaru. Temat omówił Pan Krzysztof Betka – technik Zespołu Techniki Kryminalistycznej KPP w Polkowicach. Dodatkowo zaprezentowana została typowa walizka technika.

Fot.25. Pan Krzysztof Betka – technik Zespołu Techniki Kryminalistycznej KPP w Polkowicach podczas prezentacji walizki technika

Fot.26. Walizka technika kryminalistyki

Następnie Piotr Guzewski przedstawił nowe inicjatywy realizowane na forum europejskim w zakresie poprawy standardów dochodzeń popożarowych oraz możliwości szkoleniowe w wybranych państwach UE.
Przedstawił propozycje tematów spotkania jesiennego (październik/listopad 2009). Uczestnicy zaproponowali dwa tematy:

1. Zagrożenie pożarowe oraz przyczyny pożarów w podziemnych zakładach górniczych węgla kamiennego.
2. Przyczyny pożarów kominków na paliwo stałe – stan prawny, zasady montażu, analiza błędów podczas montażu.

Program warsztatów został rozszerzony o jeden, nieplanowany wcześniej temat. Trudno było go pominąć podczas spotkania ekspertów z zakresu dochodzeń popożarowych. Temat ten dotyczył omówienia „Raportu wstępnego Zespołu Komendanta Głównego PSP ds. analizy przebiegu działań ratowniczych prowadzonych w dniu 13.04.2009 r. oraz oceny bezpieczeństwa pożarowego obiektu w Kamieniu Pomorskim przy ul. Wolińskiej 11”, który został przedstawiony do wiadomości publicznej na stronie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w dniu 17 kwietnia 2009 roku.

Fot.27. Przedstawienie Raportu Komendanta Głównego w sprawie przyczyny pożaru w budynku socjalnych w Kamieniu Pomorskim w dniu 13.04.2009 r. – dyskusja

Fot.28. Wstępny komentarz do przyczyny pożaru w Kamieniu Pomorskim – gen. w stanie spocz. Maciej Schroeder

 

Po zebraniu wszystkich danych dotyczących tego tragicznego w skutkach pożaru oraz przeprowadzeniu analizy dobrze byłoby omówić ten pożar w gronie eksperckim (może na spotkaniu wiosną 2010 r.). Raport przedstawił Tomasz Sawicki, natomiast wstępne spostrzeżenia dotyczące przyczyny zdarzenia oraz samego pożaru skomentował o opatrzył rzeczowymi uwagami Maciej Schroeder.

Zakończenie warsztatów FIW 03/2009

Owocne i udane w ocenie uczestników warsztaty FIW 03/2009 podsumował Tomasz Sawicki – biegły z listy Sądu Okręgowego w Legnicy, główny pomysłodawca i organizator tego spotkania. Na zakończenie zaświadczenia potwierdzające udział w warsztatach wręczył Piotr Guzewski – z-ca komendanta SA PSP w Poznaniu.

Fot.29. Podsumowanie warsztatów FIW 03/2009 – Tomasz Sawicki

Fot.30. Wręcznie zaświadczeń potwierdzających uczestnictwo w warsztatach FIW 03/2009 – Piotr Guzewski

Dla uczestników warsztatów jak zwykle przygotowano wiele ciekawych materiałów dotyczących pożarów w kopalniach oraz przebiegu spotkania.

PODZIĘKOWANIA

Organizatorzy trzecich warsztatów FIW 03/2009 składają serdecznie podziękowania dla wszystkich osób i instytucji, dzięki którym możliwe było zrealizowanie spotkania ekspertów z dochodzeń popożarowych.

W szczególności dziękujemy:

• Panu Piotrowi Walczakowi – Dyrektorowi Oddziału ZG „Rudna”
• Panu Wiesławowi Babikowi – Burmistrzowi Polkowic
• Panu Markowi Tramś – Staroście Powiatu Polkowickiego
• Panom Komendantom Powiatowym PSP w Polkowicach bryg. mgr. inż. Wiktorowi Husarowi oraz mł. bryg. mgr. inż. Sylwestrowi Jatczak oraz
• Tomkowi Sawickiemu za zorganizowanie warsztatów

Piotr Guzewski